Hoe blijf je rustig op de moeilijke momenten?

Als partners kun je je soms enorm aan elkaar ergeren. De niet ingeruimde vaatwasser, het ‘constante’ gezeur aan je hoofd, of je partner die zich juist steeds terugtrekt en het er ‘niet over wil hebben’. Praten over intieme zaken kan soms nog moeilijker zijn. We zien weinig voorbeelden van geslaagde gesprekken in de media en als we jong zijn leren we hier weinig over. Soms weet je zelf eigenlijk ook niet goed wat je wilt zeggen en waar je moet beginnen. 

Wat maakt moeilijke gesprekken zo lastig? 

Bij moeilijke onderwerpen wordt ons vecht/vlucht/bevries-systeem makkelijk getriggerd. Dit systeem dat diep in de hersens verankerd zit is op zich heel nuttig. Lang geleden waarschuwde het ons voor tijgers, beren, omvallende bomen en andere gevaren. In onze huidige maatschappij helpt het ons adequaat te reageren als die auto voor ons net een rare manoeuvre maakt, of als een kind de straat op dreigt te rennen. We kunnen in gevaarlijke situaties snel reageren en kunnen daarmee in veel gevallen ongelukken of ander leed voorkomen.  

Probleem is dat dit systeem soms ook aanslaat in complexere situaties wanneer er niet gelijk fysiek gevaar is. Dan is het systeem niet zo nuttig. Als het vecht/vlucht/bevries-systeem aanslaat, gaat daar veel energie naartoe en is onze neocortex minder toegankelijk. De neocortex is het deel van de hersenen waar we zaken op logische wijze kunnen bekijken en complexe situaties kunnen overzien. Dat is bij persoonlijke gesprekken een betere reactie dan wegrennen of stokstijf stil blijven staan. 

Hoe weet je nu of je of je in je vecht/vlucht/bevries-modus zit en dus een minder toegankelijke neocortex hebt? Er zijn verschillende manieren waarop je dit kunt merken.  

Allereerst kun je het merken aan je lichaam: je hartslag gaat omhoog, je ademt wat sneller, je krijgt het warmer, wellicht voel je onrust in je lichaam. Het omgekeerde kan ook het geval zijn: je voelt minder contact met je lichaam en het is alsof je niet meer helemaal aanwezig bent. Je wilt eigenlijk gewoon weglopen, of je voelt dat je dichtslaat. 

Daarnaast kun je het merken in het contact zelf. Je hebt geen ruimte meer om naar de ander te luisteren, je blijft jouw kant van het verhaal herhalen en je merkt dat je boos of ongeduldig wordt. Het kan ook zijn dat je het gesprek juist wilt verbreken en je op jezelf wilt terugtrekken. Je wilt het er niet meer over hebben.

Dit zijn allemaal hele menselijke reacties, ze overkomen ons allemaal. Maar ze zijn niet op alle momenten even nuttig. Je kunt leren er anders mee om te gaan en jezelf beter te reguleren in deze situaties.

Wat kun je doen om jezelf weer te reguleren als je een vecht/vlucht/vriesreactie voelt opkomen?

Haal een paar keer diep en langzaam adem en word je bewust van je voeten en handen. Dit vertraagt de reacties in je lichaam en maakt je meer bewust van de sensaties die er door je heen gaan. Door niet gelijk op de ander te reageren vertraag je ook het gesprek zelf, wat het contact en de inhoud vaak ten goede komt.

Wees nieuwsgierig naar wat er gebeurt bij jezelf. In plaats van te focussen op wat de ander verkeerd doet, kijk wat er in jou gebeurt. Wat neem je waar in je lichaam, wat is het precies dat deze reactie in jou teweegbrengt?  

Wat de ander zegt en hoe het gezegd wordt is minder persoonlijk dan je denkt. Dat klinkt raar, want een moeilijk gesprek, zeker als het over intimiteit gaat, is tegelijkertijd enorm persoonlijk. Wat ik bedoel is dat het niet direct met jóu te maken heeft waar je partner naar verlangt en hoe je partner communiceert. Wat onze voorkeuren zijn en hoe we communiceren is een complex samenspel van onder andere genetische factoren, onze omgeving, onze cultuur en ervaringen uit onze (vroege) jeugd. Het gaat misschien minder over jou dan je denkt. Ik heb daar hier meer over geschreven.  

Nu je deze stappen genomen hebt, kijk dan of je ook nieuwsgierig kunt blijven naar de ander. Wat wil de ander eigenlijk zeggen, wat is de achtergrond hiervan en welk doel heeft de ander hiermee? Wat voelt degene hierbij? Hebben jullie dezelfde interpretaties en gezichtspunten? Of hebben jullie het eigenlijk over verschillende dingen?

Merk je dat je getriggerd blijft en dat het niet lukt om te reguleren? No shame, het overkomt ons allemaal wel eens. Wel is het dan goed om even een time-out te nemen. Een gesprek blijven voortzetten vanuit het vecht/vlucht/bevries-systeem heeft geen zin. Je blijft dan in cirkeltjes ronddraaien. Dat vergt veel van jullie beiden en leidt niet tot oplossingen.

Vraag je partner om een time-out, maar spreek meteen af wanneer je het gesprek in de komende 24 uur zult voortzetten. Dit laatste is heel belangrijk omdat je je partner anders in het luchtledige achterlaat en dat komt de situatie zeker niet ten goede. Gebruik bovenstaande punten om tijdens de time-out weer meer bij jezelf te komen.

Tot slot: geef jezelf en je partner(s) de tijd om deze skills te leren. Ze komen meestal niet van de ene op de andere dag aanwaaien en vergen tijd om zich te ontwikkelen. Realiseer je dat triggers altijd zullen blijven bestaan. Ook al leer je er nog zo goed mee omgaan, het is heel menselijk dat je soms even ontregeld bent.